Aby osiągnąć unijne cele redukcji emisji i osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku, kilka państw członkowskich wprowadziło polityki i zachęty podatkowe promujące czyste technologie energetyczne. Pompy ciepła, jako kompleksowe rozwiązanie, mogą zapewnić komfort w pomieszczeniach, a jednocześnie napędzać proces dekarbonizacji poprzez integrację energii odnawialnej. Pomimo ich istotnej wartości strategicznej, wysokie koszty zakupu i instalacji pozostają barierą dla wielu konsumentów. Aby zachęcić ludzi do wyboru tych systemów zamiast tradycyjnych kotłów na paliwa kopalne, istotną rolę mogą odegrać zarówno polityka europejska, jak i polityka krajowa oraz zachęty podatkowe.
Ogólnie rzecz biorąc, Europa zintensyfikowała działania na rzecz promowania zrównoważonych technologii w sektorze ogrzewania i chłodzenia, ograniczając zużycie paliw kopalnych poprzez zachęty podatkowe i odpowiednie regulacje. Kluczowym środkiem jest dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD), znana również jako dyrektywa „zielonych domów”, która od 1 stycznia 2025 r. wprowadzi zakaz dopłat do kotłów opalanych paliwami kopalnymi, a zamiast tego skupi się na instalacji bardziej wydajnych pomp ciepła i systemów hybrydowych.
Włochy
Włochy promują rozwój pomp ciepła poprzez szereg zachęt podatkowych i programów wsparcia, znacząco wzmacniając swoją politykę fiskalną na rzecz efektywności energetycznej i dekarbonizacji w sektorze mieszkaniowym od 2020 roku. Zgodnie z projektem budżetu na 2024 rok, zachęty podatkowe na rzecz efektywności energetycznej na rok 2025 przedstawiają się następująco:
Ecobonus: Przedłużony na trzy lata, ale ze zmniejszającą się stawką odliczenia (50% w 2025 r., 36% w latach 2026–2027), przy czym maksymalna kwota odliczenia różni się w zależności od konkretnej sytuacji.
Superbonus: Utrzymuje stawkę odliczeń na poziomie 65% (pierwotnie 110%), która ma zastosowanie wyłącznie w określonych scenariuszach, np. w budynkach mieszkalnych, pokrywając koszty wymiany starych systemów grzewczych na wydajne pompy ciepła.
Conto Termico 3.0: Projekt mający na celu modernizację istniejących budynków, zachęca do korzystania z odnawialnych źródeł energii w systemach grzewczych i wydajnego sprzętu grzewczego.
- Inne dotacje, takie jak „Bonus Casa”, obejmują również systemy wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, np. ogniwa fotowoltaiczne.
Niemcy
Po rekordowym 2023 roku, sprzedaż pomp ciepła w Niemczech spadła o 46% w 2024 roku, ale nastąpił gwałtowny wzrost zapotrzebowania na finansowanie – zatwierdzono ponad 151 000 wniosków. Stowarzyszenia branżowe spodziewają się ożywienia na rynku i planują rozpocząć dystrybucję dotacji w 2025 roku.
Program BEG: obejmujący projekt wymiany ciepła KfW, będzie „ciągle efektywny” od początku 2025 r., wspierając modernizację istniejących budynków i przejście na systemy grzewcze wykorzystujące odnawialne źródła energii, z dotacjami sięgającymi 70%.
Dotacje na efektywność energetyczną: obejmują pompy ciepła wykorzystujące naturalne czynniki chłodnicze lub energię geotermalną; dotacje na rzecz przyspieszenia zmian klimatu skierowane są do właścicieli domów wymieniających systemy oparte na paliwach kopalnych; dotacje uzależnione od dochodów dotyczą gospodarstw domowych o rocznych dochodach poniżej 40 000 euro.
- Inne zachęty obejmują dotacje na optymalizację systemu grzewczego (BAFA-Heizungsoptimierung), pożyczki na głęboką modernizację (KfW-Sanierungskredit) oraz dotacje na nowe zielone budynki (KFN).
Hiszpania
Hiszpania przyspiesza promocję czystych technologii poprzez trzy środki:
Odliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych: Od października 2021 r. do grudnia 2025 r. w przypadku instalacji pomp ciepła, wymagających dwóch certyfikatów efektywności energetycznej, obowiązuje odliczenie inwestycyjne w wysokości 20–60% (do 5000 euro rocznie, przy maksymalnej łącznej kwocie 15 000 euro).
Plan odnowy miejskiej: finansowany przez NextGenerationEU, zapewnia dotacje na koszty instalacji sięgające 40% (z limitem 3000 euro, a osoby o niskich dochodach mogą otrzymać 100% dotację).
Ulgi podatkowe od nieruchomości: 60% ulgi inwestycyjnej (do 9000 euro) przysługuje w przypadku całych nieruchomości, a 40% (do 3000 euro) w przypadku domów jednorodzinnych.
Dotacje regionalne: Dodatkowe fundusze mogą być zapewnione przez wspólnoty autonomiczne.
Grecja
Plan „EXOIKonOMO 2025” zakłada redukcję zużycia energii poprzez kompleksową modernizację budynków. Rodziny o niskich dochodach otrzymają dotację w wysokości 75–85%, a pozostałe grupy – 40–60%. Maksymalny budżet zostanie zwiększony do 35 000 euro. Modernizacja obejmie izolację, wymianę okien i drzwi oraz instalację pomp ciepła.
Francja
Dotacja osobista (Ma Prime Renov): Dotacje są dostępne dla samodzielnych instalacji pomp ciepła przed 2025 rokiem, ale od 2026 roku wymagane są co najmniej dwie dodatkowe modernizacje izolacji. Wysokość dotacji zależy od dochodów, wielkości rodziny, regionu i efektów oszczędności energii.
Dotacja na zwiększenie ogrzewania (Coup de pouce chauffage): Dotacje są dostępne na wymianę instalacji opalanych paliwami kopalnymi, a ich wysokość zależy od majątku gospodarstwa domowego, jego wielkości i regionu.
Inne wsparcie: dotacje samorządowe, obniżona stawka VAT w wysokości 5,5% dla pomp ciepła o współczynniku COP wynoszącym co najmniej 3,4 oraz pożyczki bez odsetek do kwoty 50 000 euro.
Kraje nordyckie
Szwecja jest europejskim liderem pod względem liczby instalacji pomp ciepła, stale wspierając ich rozwój poprzez ulgę podatkową „Rotavdrag” i program „Grön Teknik”.
Zjednoczone Królestwo
Program modernizacji kotłów (BUS): Przydzielono dodatkowy budżet w wysokości 25 milionów funtów (całkowity budżet na lata 2024–2025 wynosi 205 milionów funtów), na który przeznaczono: 7500 funtów dotacji na pompy ciepła wykorzystujące powietrze/wodę/grunt (pierwotnie 5000 funtów) oraz 5000 funtów dotacji na kotły na biomasę.
- Systemy hybrydowe nie kwalifikują się do dotacji, ale można je łączyć z dotacjami na energię słoneczną.
- Inne zachęty obejmują dofinansowanie w ramach programu „Eco4”, zerową stawkę VAT na czystą energię (do marca 2027 r.), pożyczki bez odsetek w Szkocji i walijski program „Nest Scheme”.
Podatki i koszty operacyjne
Różnice w podatkach VAT: Tylko sześć krajów, w tym Belgia i Francja, ma niższą stawkę VAT na pompy ciepła niż na kotły gazowe. Oczekuje się, że po listopadzie 2024 r. stawka ta wzrośnie w dziewięciu krajach (w tym w Wielkiej Brytanii).
Konkurencyjność kosztów eksploatacji: Tylko siedem krajów ma ceny energii elektrycznej niższe niż dwukrotność ceny gazu, a Łotwa i Hiszpania mają niższe stawki VAT na gaz. Dane z 2024 roku pokazują, że tylko pięć krajów ma ceny energii elektrycznej niższe niż dwukrotność ceny gazu, co podkreśla potrzebę dalszych działań w celu obniżenia kosztów eksploatacji pomp ciepła.
Polityka fiskalna i środki zachęcające wdrażane przez państwa członkowskie UE mają na celu zachęcenie ludzi do zakupu pomp ciepła, które odgrywają kluczową rolę w europejskiej transformacji energetycznej.
Czas publikacji: 19.09.2025